Dane badawcze to zarejestrowane materiały o charakterze faktograficznym, powszechnie uznawane przez społeczność naukową za niezbędne do oceny wyników badań naukowych. Są to m.in: dane liczbowe, dokumenty tekstowe, notatki, kwestionariusze, nagrania audio i wideo, fotografie, oprogramowanie, wyniki symulacji komputerowych, protokoły laboratoryjne, opisy metodologiczne.
Otwarte dane badawcze to dane do których każdy ma prawo dostępu, które można wykorzystywać, przetwarzać, powielać i rozpowszechniać w sposób nieodpłatny.
Dlaczego należy zapewniać otwarty dostęp do danych badawczych?
- ze względu na wymogi wydawców
- ze względu na wymogi instytucji finansujących badania
- ze względu na zalecenia różnych instytucji (m.in Komisji Europejskiej, Parlamentu Europejskiego, MEiN, NCN)
- w związku z realizacją polityk otwartości przyjętych w jednostkach naukowych – Uchwała Senatu WUM 83/2018
- w celu stymulowania współpracy naukowej
- w celu popularyzacji wyników własnych badań
- w celu współtworzenia otwartej przestrzeni badawczej
Dane badawcze mogą być deponowane w otwartych repozytoriach lub udostępniane w czasopismach typu data journals publikujących artykuły oparte na zbiorach danych.
Data Management Plan
W 2019 r. NCN wprowadził do wniosku o dofinansowanie projektów badawczych załącznik - plan zarządzania danymi badawczymi (Data Management Plan - DMP). Określa on, w jaki sposób dane badawcze powstałe w trakcie realizacji projektu badawczego mają być zarządzane, zarówno w czasie jego trwania, jak i po zakończeniu.
Narzędzia wspomagające tworzenie planów zarządzania danymi badawczymi:
Dokumenty zawierające zalecenia instytucji krajowych i zagranicznych dot. otwartego dostępu do danych badawczych
- Zalecenia Komisji Europejskiej w sprawie dostępu do informacji naukowej oraz jej ochrony (2012/417/UE)
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 1291/2013 ustanawiające „Horyzont 2020” – program ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji
- Kierunki rozwoju otwartego dostępu do publikacji i wyników badań naukowych w Polsce (23.10.2015)
- List Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Jarosława Gowina, w sprawie otwartego dostępu do publikacji naukowych (10.02.2017)
- Plan S - dokument przyjęty w ramach europejskiego porozumienia instytucji finansujących badania naukowe, w tym Narodowego Centrum Nauki, w sprawie udostępnienia w sposób otwarty wszystkich publikacji z badań finansowanych przez koalicjantów (4.09.2018)
- Polityka Otwartości Polskiej Platformy Medycznej, przyjęta przez Senat WUM (24.09.2018)
- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) w sprawie otwartych danych i ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego 2019/1024
- Polityka NCN dot. otwartego dostępu do publikacji (31.05.2020)
Poradnik – Dane badawcze w pigułce
Selekcja i przygotowanie danych badawczych do udostępniania
Prawne aspekty otwierania danych badawczych – poradnik
Wytyczne NCN dla wnioskodawców do uzupełnienia PLANU ZARZĄDZANIA DANYMI w projekcie badawczym